Tác động của đại dịch Covid-19 và vai trò của ESG trong phát triển kinh tế tuần hoàn
Đại dịch Covid-19 đã và đang gây ra những tác động tiêu cực đến kinh tế – xã hội toàn cầu. Trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu với nhiều thách thức, ESG không chỉ là một xu hướng chung mà còn là giải pháp cần thiết để giải quyết các vấn đề về môi trường, xã hội và quản trị. ESG hướng tới việc xây dựng nền kinh tế tuần hoàn – mục tiêu mà tất cả các quốc gia đều quan tâm và định hướng phát triển.
Nghiên cứu này nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về ESG, phân tích hiện trạng ESG tại Việt Nam, bao gồm: cam kết và chính sách của Chính phủ, cũng như cam kết và thực tiễn của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đó, đưa ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy quá trình thực hiện cam kết ESG tại Việt Nam.
Thách thức từ thực trạng toàn cầu
Từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, thế giới đã chứng kiến nhiều biến động nghiêm trọng. Tăng trưởng kinh tế và ổn định chính trị toàn cầu bị đe dọa bởi các yếu tố như căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, xung đột Ukraine, biến đổi khí hậu, lạm phát gia tăng, cùng giá nguyên vật liệu leo thang. Những yếu tố này gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến Việt Nam.
Việt Nam, một trong những quốc gia chịu tác động lớn từ biến đổi khí hậu, xếp hạng 127/182 về mức độ dễ tổn thương. Theo Ngân hàng Thế giới, trong giai đoạn 2011-2022, biến đổi khí hậu đã gây thiệt hại hơn 10 tỷ USD tại Việt Nam, con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng nhanh.
Trong bối cảnh này, thế giới hướng tới kinh tế tuần hoàn như một giải pháp hiệu quả để đối phó với suy giảm tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Thực hiện kinh tế tuần hoàn thông qua việc áp dụng các nguyên tắc ESG là cách tiếp cận không thể thiếu, giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược, phòng ngừa rủi ro và thúc đẩy phát triển bền vững.
Tổng quan về ESG
ESG là viết tắt của Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị). Thuật ngữ này xuất hiện lần đầu năm 2004 trong lĩnh vực tài chính, khi Liên Hợp Quốc công bố báo cáo “Who Cares Wins”, kêu gọi tích hợp các yếu tố ESG vào phân tích tài chính, quản lý tài sản và môi giới chứng khoán.
Theo Kocmanova (2014), ESG được hiểu như một bộ tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả bền vững của các công ty, cung cấp khung tham chiếu để đo lường hiệu quả hoạt động bền vững trong báo cáo phát triển bền vững.
Ngân hàng Thế giới cũng đã định nghĩa cụ thể từng khía cạnh của ESG:
•Môi trường (E): Đánh giá hoạt động kinh tế dựa trên sử dụng tài nguyên thiên nhiên, quản lý rủi ro môi trường và khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu.
•Xã hội (S): Đánh giá dựa trên việc đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người, giảm nghèo, thúc đẩy bình đẳng và đầu tư vào nguồn nhân lực.
•Quản trị (G): Đánh giá khả năng quản lý, sức mạnh hệ thống chính trị, tài chính và pháp lý, cùng năng lực ứng phó với rủi ro môi trường và xã hội.
Cam kết của Việt Nam tại COP26
Tại Hội nghị Biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc 2021 (COP26), Việt Nam đã gây ấn tượng mạnh với cộng đồng quốc tế, mở ra cơ hội phát triển kinh tế tuần hoàn. Một số cam kết nổi bật gồm:
1.Cam kết Giảm khí metan: Cắt giảm ít nhất 30% khí metan so với mức 2020, tập trung vào năng lượng, rác thải và nông nghiệp.
2.Ngừng nạn phá rừng đến năm 2030: Ký kết Tuyên bố Glasgow về Rừng và Sử dụng đất.
3.Đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050: Thúc đẩy hợp tác tài chính và công nghệ để thực hiện mục tiêu này.
4.Loại bỏ điện than vào năm 2040: Chuyển đổi sang sản xuất điện sạch và ngừng cấp phép nhà máy nhiệt điện than mới.
Thực trạng ESG tại Việt Nam
Mặc dù ESG được nhiều doanh nghiệp Việt Nam nhận thức như một yếu tố quan trọng, tỷ lệ áp dụng vẫn còn hạn chế, đặc biệt trong khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Theo khảo sát của PwC năm 2022:
•Chỉ 44% doanh nghiệp có kế hoạch ESG rõ ràng.
•70% doanh nghiệp hạn chế hoặc không có báo cáo ESG công khai.
•Trong 30 công ty lớn nhất trên sàn HOSE, chỉ 13,33% công bố báo cáo phát triển bền vững riêng.
Những rào cản lớn bao gồm thiếu kiến thức, nguồn lực và hệ thống quản trị yếu kém.
Giải pháp phát triển ESG tại Việt Nam
1.Quản lý tri thức:
Doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo, nâng cao nhận thức ESG cho lãnh đạo và nhân viên. Công nghệ đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa quản lý tri thức.
2.Quản trị nhân sự:
Tạo môi trường làm việc linh hoạt, minh bạch và công bằng để thu hút và giữ chân nhân tài.
3.Xây dựng niềm tin trong chuỗi cung ứng:
Tăng cường minh bạch trong báo cáo ESG, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như SDG, GRI hoặc SASB.
4.Hợp tác đa chiều:
Thúc đẩy sự phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế để tạo động lực phát triển bền vững.
